Nghịch cảnh thị trường ô tô Việt Nam tháng đầu năm 2023

Theo VAMA, trong tháng 1/2023, thị trường ô tô Việt Nam tiêu thụ 17.314 xe, giảm 51% so với tháng 12/2022 và giảm 44% so với tháng 1/2022. Trong đó, xe du lịch bán được 14.036 chiếc, giảm 49% so với tháng 12/2022. Xe thương mại tiêu thụ được 3.174 chiếc, giảm 59%. Xe chuyên dụng đạt 104 chiếc, giảm 62%. Xe lắp ráp trong nước tiêu thụ được 8.086 xe, giảm 54% so với tháng 12/2022. Doanh số xe nhập khẩu nguyên chiếc đạt 9.228 xe, giảm 48% so với tháng 12/2022.

Trong khi đó, kết quả bán hàng tháng 1/2023 vừa được TC Group (Tập đoàn Thành Công) công bố cho thấy tổng doanh số xe Hyundai đạt 3.496 xe, giảm 63% so với tháng 12/2022. Trong đó, Hyundai Accent vẫn là mẫu xe bán chạy nhất với 1.024 xe được giao đến khách hàng, giảm 65% so với tháng 12/2022. Hyundai Grand i10 đứng thứ 2 với 632 xe, giảm 46,7%. Hyundai Creta xếp thứ 3 với 585 xe, giảm 68,9%. Xếp ở các vị trí tiếp theo là Hyundai Santa Fe với 323 xe, Hyundai Tucson với 225 xe, Hyundai Elantra với 213 xe và Hyundai Stargazer với 182 xe....

Phân khúc SUV đô thị cũng trải qua tháng kinh doanh bết bát với lượng xe tiêu thụ giảm đồng loạt ở các mẫu xe. Honda HR-V là mẫu xe duy nhất ghi nhận mức tăng trưởng với 198 chiếc, gấp 4 lần tháng 12/2022. Trong khi đó, dù vẫn tiếp tục dẫn đầu phân khúc, nhưng lượng Toyota Corolla Cross tiêu thụ chỉ đạt 867 chiếc, giảm 65% so với tháng trước. Với 585 chiếc, Hyundai Creta - mẫu SUV đô thị đến từ Hàn Quốc - giảm doanh số mạnh nhất với khoảng 68,9%.

Lý giải sự sụt giảm mạnh về doanh số bán ô tô, một số nhà phân tích cho rằng: Theo chu kỳ tiêu dùng ở Việt Nam, lượng ô tô tiêu thụ trước Tết Nguyên Đán khoảng 1-2 tháng thường tăng mạnh và bắt đầu giảm sau nghỉ lễ. Tuy nhiên, do thu nhập của người dân bắt đầu chững lại bởi sự trì trệ của hoạt động sản xuất vào quý IV/2022 trên hầu hết lĩnh vực trong khi tình hình xuất nhập khẩu các mặt hàng cũng không khả quan hơn, nên nhu cầu sử dụng ô tô sa sút đáng kể từ cuối năm 2022.

Trong khi sức tiêu thụ giảm mạnh, thì ô tô ngoại vẫn ùn ùn đổ về Việt Nam. Cụ thể: Theo Tổng cục Hải quan, cả nước chi hơn 314 triệu USD để nhập về gần 14.500 ô tô nguyên chiếc các loại, tăng 219% về lượng và tăng gần 150% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, Thái Lan đã giành lại vị trí từ Indonesia để trở thành thị trường cung cấp ô tô lớn nhất cho Việt Nam. Trong đó, riêng lượng xe nhập từ Thái Lan đạt gần 6.700 xe, với kim ngạch 125,5 triệu USD, chiếm khoảng 46% về lượng và 40% về giá trị. Ngoài ra, Mỹ cũng vượt Trung Quốc trở thành thị trường cung cấp ô tô lớn thứ 3 cho Việt Nam. Riêng 4 thị trường này đã chiếm 94,3% tổng lượng ô tô nhập khẩu của Việt Nam trong tháng 1/2023.

Sức mua thị trường sụt giảm nhanh ngoài dự báo cộng thêm lượng ô tô nhập khẩu lại tăng đột biến khiến hàng tồn kho tại showroom và nhà máy sản xuất ở mức đáng báo động. Vì thế, các hãng xe và đại lý đã phải triển khai nhiều chương trình hấp dẫn nhằm kích cầu thị trường. Cụ thể: Trong tháng 2/2023, Honda Việt Nam quyết định hỗ trợ 100% lệ phí trước bạ cho hai dòng xe CR-V và City. Nissan Việt Nam ưu ái sedan Almera và Mazda Việt Nam ưu đãi CX-5 đều theo cách tương tự. Suzuki và MG ưu đãi 50% lệ phí trước bạ cho Ertiga Hybrid và sedan MG5. Một số mẫu xe khác được giảm giá trực tiếp bằng tiền mặt hoặc tặng quà như KIA K5 được ưu đãi 40-50 triệu đồng tùy phiên bản.

Ở phân khúc xe sang, đến hết tháng 3/2023, khách mua xe Audi quyết định sẽ được ưu đãi về giá khoảng 100-150 triệu đồng so với giá niêm yết. BMW Việt Nam (thuộc THACO) cũng giảm giá trực tiếp cho hầu hết mẫu xe trong danh mục sản phẩm, cao nhất tới 300 triệu đồng cho sedan cỡ lớn Series 7. Chiếc Series 3 ăn khách cũng được giảm 35 triệu đồng so với mức giá đề xuất từ 1,399 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đó chỉ là những giải pháp tình thế. Nếu không có những chính sách kịp thời của Chính phủ nhằm thúc đẩy sản lượng sản xuất và tiêu thụ ô tô, thì thị trường ô tô Việt được dự báo sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn trong năm 2023. Bởi nếu sức mua không được cải thiện và thị trường không tăng trưởng trở lại trong ngắn hạn để giảm áp lực tồn kho, các nhà sản xuất sẽ không thể duy trì nhịp sản xuất ổn định và buộc phải giảm công suất và nhân công. Khi đó, lượng ô tô tiêu thụ trong năm 2023 được dự báo giảm khoảng 17,5% so với năm 2022, tương đương với hơn 85.500 xe.

Việc doanh số bán ô tô sụt giảm trong năm 2023 sẽ kéo theo tốc độ “ô tô hóa” tại Việt Nam chậm lại. Thị trường xe ô tô (bao gồm cả xe du lịch và thương mại) có nguy cơ mất 37% doanh số bán hàng trong 5 năm tới (tương đương hơn 1,8 triệu xe). Điều đó khiến sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cũng bị ảnh hưởng đáng kể trong dài hạn khiến mục tiêu xuất khẩu 90 nghìn xe và 10 tỷ USD giá trị xuất khẩu linh kiện phụ tùng vào năm 2035 sẽ không thể đạt được nếu không có những chính sách thúc đẩy kịp thời.