Phục dựng hàng hiếm mô-tô quân sự BSA M20

Mẫu cruiser BSA M20 ra đời trong thời Thế chiến thứ hai ở nước Anh và khá hiếm hoi ở Việt Nam. Một người chơi xe ở Biên Hòa đã phục dựng lại gần như nguyên bản mẫu xe mô-tô cổ đáng quý này.

Chủ xe, kiến trúc sư Nguyễn Quốc Tuấn cho biết, một lần đang ngồi quán cà phê, anh chợt nhìn thấy chiếc BSA M20 cũ kỹ, biết đây là xe cổ hàng độc anh đã lân la tìm hiểu và hỏi mua. Cơ duyên đã giúp anh nhanh chóng sở hữu chiếc xe, nhưng có xe trong tay rồi anh lại đứng trước thách thức lớn khi phải làm sao phục dựng chiếc xe trở về nguyên bản.

Sau khi có được chiếc xe quý, thật may mắn khi khá nhiều chi tiết của xe vẫn còn nguyên bản, chúng chỉ bị xuống màu và gỉ sét theo thời gian chứ không bị tàn phá. Theo anh Tuấn, ngay cả cặp gác chân bằng cao su vẫn còn nguyên chữ BSA. Lốp xe cũng còn nguyên bản, bảo đảm chạy an toàn, chưa cần phải thay.

Chính vì thuận lợi trên, công việc làm xe chủ yếu là phục dựng xe chứ không độ gì cả. Tuy nhiên, xe đã khá xuống cấp về tổng thể nên nhóm thợ phải vừa làm theo kinh nghiệm vừa mò mẫm gò nắn, tiện, hàn công phu từng chi tiết, tiện từng con ốc vít, căn chỉnh độ đàn hồi và cân bằng của hệ thống phuộc giò gà. Quá trình phục dựng đòi hỏi sự tinh tế, tỉ mỉ, đồng thời bám sát các tư liệu trên các trang web. “Tất nhiên, việc giữ lại từng con ốc vít gỉ sét là không thể, vì thế hãy thông cảm cho người phục chế nếu có ai đó cảm thấy “dị ứng” với những đầu ốc vít sáng choang trên xe”, một người thợ bày tỏ.

Sau nửa năm tập trung làm việc, ê-kíp của anh Tuấn mới hoàn thành, tự tin trình làng một chiếc BSA M20 “mới tinh”. Xe được phối màu rượu chát đồng bộ từ thân xe tới vành bánh, tấm ốp đùm xe. Chiếc xe này từng phục vụ trong quân đội, với đầy đủ thùng đưa thư và các trang bị quân nhu cần thiết gắn hai bên hông và trên vè chắn bùn bánh sau, nay được thiết kế mới bỏ yên nên trông gọn gàng và tạo dáng xe chơi hơn. Nổi bật trên bình xăng lớn 14 lít là họng bô e kiểu hộp sắt chữ nhật vuông vức nằm ngay ngắn, nối với lốc máy bằng một ống dẫn cao su ruột gà trông rất vướng víu nhưng lại tạo nét đặc trưng cho dòng xe này. Từ một mẫu xe bị lãng quên, những người mê xe cổ như anh Tuấn đã cất công làm mới với hàng loạt chi tiết đẹp mắt như bộ săm xe sáng bóng, nước sơn hấp long lanh, tấm mạc bằng đồng bóng bẩy đóng trên nắp bô e ghi tên hãng sản xuất, các chi tiết kim loại trên xe đều được đánh bóng hoặc xi mới.

Thử nghiệm chạy xe với thao tác đầu tiên là khởi động bằng giò đạp cho khối động cơ 500 phân khối không hề nặng nề gì lắm. Tiếng pô nổ to và dứt khoát từng quãng rõ ràng nghe rất lạ tai. Yên xe thấp và rộng nên ngồi lái xe vững vàng thoải mái.

Ngược với môtô đời mới, BSA M20 lắp cần sang số nằm bên chân phải (sang số kiểu “lộn ngược” 1 móc, 3 ấn) còn bên chân trái dùng cho cần đạp phanh. Vít ga cho xe đạt tốc độ khoảng 60km/h. Lúc này độ rung của thân xe lớn dần nhưng vào cua tay lái vẫn cứng vững, và dễ dàng xoay trở xe chạy qua các cung đường ngoằn ngoèo. Hệ thống tay côn tay phanh ép nhả khá mượt.

Cách đây hàng chục năm tại Việt Nam, mẫu xe này cũng đã là hàng hiếm rồi vì nó vốn là xe sử dụng trong quân đội Anh quốc, chẳng hiểu vì lý do gì lại “lưu lạc” đến Việt Nam. Thế nên, việc giữ gìn chiếc xe này đến ngày nay và làm nó hồi sinh long lanh thật đáng quý trong làng chơi xe Việt.

BSA (tên viết tắt của Công ty Birmingham Small Arms) từ một công ty chế tạo vũ khí đã trở thành hãng sản xuất môtô lớn nhất nước Anh, với sản phẩm môtô BSA M20 nhận được nhiều kỳ vọng trở thành mẫu xe phù hợp cho các nhiệm vụ quân sự. M20 được sản xuất từ năm 1937-1955, với nguyên bản là mẫu xe môtô 3 bánh (sidecar) lắp động cơ Side-Valve dung tích 496 phân khối, 4 thì, xi-lanh đơn, công suất 13 mã lực tại tua máy 4.200v/ph. Trên chiến trường, chiếc xe di chuyển rất chắc chắn, đáng tin cậy và dễ khắc phục nếu có hỏng hóc. M20 còn có lợi thế vận hành bền bỉ trong các điều kiện khắc nghiệt, như ở sa mạc châu Phi, nhờ thiết kế họng bô e nằm trên bình xăng và bộ chế hòa khí kiểu vòi.

Tại Anh quốc, bên cạnh việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chuyển hàng và hộ tống ở những chiến trường ác liệt, M20 còn là một trong những loại xe có thời gian phục vụ dài nhất trong quân đội, đồng thời lập kỷ lục về số lượng môtô được các cơ quan quân lực đặt mua, với hơn 125.000 xe đã giao