Tata Nano – Ô tô của người nghèo Kỳ 2: Giá rẻ phản tác dụng

Doanh số quá thấp so với kỳ vọng

 

Sản xuất được và bán ra thị trường mẫu xe có giá nghe rất hấp dẫn không đồng nghĩa với việc Tata Motors sẽ có lãi đậm, trừ khi thị trường tiêu thụ một số lượng xe đủ lớn trong một thời gian dài để giúp Tata quay lại trả các khoản tiền đã đầu tư, như xây dựng nhà máy, trang thiết bị, huấn luyện nhân công, chi phí cho marketing, bán hàng… và hàng loạt các khoản tiền khác.

 

Tata Nano ngay từ khi ra mắt đã tạo ra một làn sóng dư luận mạnh không chỉ riêng ở Ấn Độ mà cả trên toàn thế giới. Thậm chí, nhiều dự đoán thái quá còn cho rằng Nano sẽ thúc đẩy thị trường ô tô Ấn Độ tăng trưởng tới 65%.

 

Sau khi Nano ra mắt, ước mơ sở hữu ô tô của người dân có thu nhập trung bình ở đất nước đông dân thứ 2 thế giới trở nên rất gần. Số lượng đơn đặt hàng ngay lập tức vượt quá ngưỡng kế hoạch giới hạn cho lô sản phẩm đầu tiên của Tata khi ấy là 100.000 chiếc, và những người có được suất mua Nano được gọi là những người may mắn. Theo kế hoạch, Tata đã cho xây dựng nhà máy thứ 2 ở Sanand để sản xuất Nano. Có thêm nhà máy mới này, số lượng xe Nano bán được mỗi năm theo như mục tiêu của Tata là 250.000 chiếc. Và theo nhiều nhà phân tích, lượng Nano bán được tối thiểu phải trên 200.000 chiếc mỗi năm thì khoản đầu tư của Tata mới được xem là có hiệu quả.

 

Nhưng mọi thứ đã không như mong đợi. Tháng 4/2009, Tata Nano được tung ra thị trường, và đến cuối năm đó, chỉ có 30.763 chiếc Tata Nano đến tay người tiêu dùng. Sang năm tài khóa 2010, Tata Nano đã có mức tăng trưởng ấn tượng lên tới 129%, tuy nhiên số xe thực tế bán được chỉ là 70.431 chiếc, cách khá xa so với mục tiêu. Tháng 6 năm 2010, nhà máy mới ở Sanand được khánh thành và bắt đầu sản xuất Nano, tuy nhiên nguyên cả 2011, tổng số lượng Nano mà Tata bán được cũng chỉ tăng 5,8%, đạt 74.521 chiếc.

 

Ngay tại Ấn Độ, thị trường vốn chiếm gần hết doanh số của Tata Nano hiện nay thì trong 11 tháng đầu năm 2012, ngoại trừ tháng 3, lượng xe Nano mà Tata bán được chưa một lần vượt qua mốc 10.000 xe. Không những vậy, doanh số của Nano liên tục giảm đều suốt 8 tháng gần đây. Đến tháng 11 vừa qua, số lượng bán được chỉ còn lại 3.503 chiếc, xếp thứ 19 trong danh sách các mẫu xe bán chạy nhất tại Ấn Độ, kém xa đối thủ trực tiếp Maruti Alto (có giá bán từ 4.500 đến 6.400USD), vốn liên tục giữ vị trí xe bán chạy nhất tại thị trường này với số lượng bán trung bình hàng tháng hơn 25.000 xe, cả năm trên 300.000 xe. Tata Nano thậm chí còn kém hơn cả Hyundai i10, i20, Hyundai Eon, Maruti Swift…

 

 

Nếu tính gần 4 năm qua kể từ khi ra mắt, thì đến nay Tata vẫn chỉ bán được khoảng 250.000 chiếc Nano, một con số mà hãng xe này dự tính sẽ đạt được chỉ trong 1 năm. Có vẻ như giấc mơ “The Next People’s Car” của Tata đang ngày càng khó thực hiện.

 

Có rất nhiều lý do khiến kết quả kinh doanh của Tata Nano không được như kỳ vọng. Đầu tiên là vì Nano quá đơn giản. Nhiều hệ thống thiết yếu như điều hòa, dàn radio/âm thanh, cửa hậu ngăn hành lý… không được trang bị đã khiến cho giá bán rất hấp dẫn của Nano không còn nhiều ý nghĩa. Bên cạnh đó, chất lượng cũng không được như mong đợi khi có nhiều ý kiến cho rằng động cơ 2 xi-lanh dung tích 624cc của Nano ồn và yếu.

 

Cũng như nhiều quốc gia đang phát triển khác, tại Ấn Độ, ô tô không đơn thuần chỉ là phương tiện đi lại. Ở khía cạnh nào đó, đây còn là loại tài sản khẳng định địa vị xã hội, sự thành công… Và với tư tưởng này, Nano trở nên không phù hợp cũng chỉ vì cái giá “rẻ mạt” của nó.

 

Tất nhiên đến nay cũng đã có không ít người mua Nano, đó là những người từ lâu đã mơ ước có ô tô mà không cần quan tâm đến “sang hèn”, những người chán phải chạy xe máy, hoặc rất hay cần ô tô để có thể chở cả 4 người trong gia đình, trong khi điều kiện kinh tế hạn hẹp, chỉ đủ mua xe nếu giá bán dưới 3.000USD. Tuy nhiên, Ấn Độ cũng không phải là nước nghèo đến mức tuyệt đại đa số người dân chỉ đủ tiền mua xe 3.000USD. Với mức thu nhập bình quân đầu người tính theo sức mua đạt hơn 3.500USD/người/năm, lượng người đủ khả năng mua những chiếc xe trang bị tốt hơn, “oai” hơn Nano với giá bán từ 5.000USD đến 10.000USD là rất lớn. Khi ấy người ta có thể lựa chọn Maruti Alto, Hyundai i10, thậm chí cả Hyundai i20… Sự thành công của Maruti Alto tại Ấn Độ có thể được giải thích theo góc độ này. Với giá bán khoảng 6.000USD, Maruti Alto được trang bị động cơ khỏe hơn (3 xi-lanh dung tích 800cc), có điều hòa, có túi khí, trợ lực lái, cửa hậu điều khiển mở từ xa và rất nhiều tiện ích nhỏ khác, cùng với chất lượng đáng tin cậy của thương hiệu Suzuki Nhật Bản. Cũng vì vậy nên dù “mang tiếng” là đắt gấp đôi Nano, nhưng Alto rõ ràng đáng giá. Và rất đông người dân Ấn Độ nhận ra điều này khi Maruti Alto liên tục bán được hàng chục nghìn chiếc mỗi tháng, lượng tiêu thụ đạt trên 300.000 nghìn xe mỗi năm.

 

 

Khó khăn của Tata Nano hiện tại có thể chỉ là một phần nhỏ so với những thứ mà Nano có thể sẽ phải đối mặt trong vòng 4 năm tiếp theo. Tốc độ tăng trưởng GDP trung bình của Ấn Độ trong suốt 1 thập kỷ qua là hơn 8%/năm, nếu tỷ lệ tăng trưởng này tiếp tục duy trì, điều kiện đời sống của người dân Ấn Độ ngày càng khá hơn, thì những chiếc xe như Nano sẽ ngày càng cách xe so với nhu cầu thực tế của họ là cần những chiếc xe đầy đủ hơn, tiện nghi hơn; bên cạnh đó là giá cả lao động sẽ không còn rẻ như trước. Khi ấy, Tata có thể buộc phải cải thiện chất lượng, nâng cấp, tăng giá bán Nano. Tuy nhiên, việc trang bị thêm các tiện ích thiết yếu và tăng giá bán sẽ đưa Nano về gần mức giá khó chống chọi với những mẫu xe đã rất thành công như Maruti Alto. Thực tế là kể từ khi giới thiệu Nano vào năm 2009, Tata đến nay đã và đang tiếp tục tăng giá bán Nano. Nhưng cái mác “xe siêu rẻ cho người nghèo” đã có từ trước có thể sẽ lại quay về phát huy tác dụng ngược. Ngay cả như Nissan, khi xây dựng kế hoạch sản xuất xe siêu rẻ họ cũng đã tính tới khả năng hình ảnh xe siêu rẻ sẽ làm tổn hại đến thương hiệu Nissan-Infiniti, vì vậy mà Nissan quyết định khôi phục lại thương hiệu Datsun.

 

Không gặt hái được thành công như kỳ vọng ở thị trường Ấn Độ, lãnh đạo Tata gần đây cũng đã tính đến phương án thâm nhập các thị trường đang phát triển khác. Thậm chí Tata cũng đang chuẩn bị các phương án thâm nhập thị trường Mỹ. Nhưng với một thị trường mà thu nhập bình quân đầu người lên tới gần 50.000USD/người/năm thì chưa rõ Tata có biện pháp gì để chinh phục khách hàng bằng những chiếc xe giá 3.000USD. Ở khu vực Đông Nam Á, Tata đã lên kế hoạch đưa Nano vào Thái Lan, Indonesia trong năm 2013… và sắp tới có thể cũng sẽ có mặt ở Việt Nam.

 

Vài năm qua, Tata đã đến tìm hiểu, nghiên cứu và lập kế hoạch đưa Nano vào Việt Nam. Với các mức thuế như hiện nay, giá bán 3.000USD của Nano tại Ấn Độ khi về đến Việt Nam có thể bị đội lên gần 10.000USD. Khi ấy, giá trị sử dụng của Nano vốn đã chê thấp tại mức giá 3.000USD thì lại càng thấp hơn nữa ở Việt Nam.