Myanmar: thiên đường xe đồng nát

Đã từng nghe kể về cái cảnh náo nhiệt và “hoang dại” chuyện xe cộ ở Miến từ những bạn bè đi bên đó đem về làm “quà”.! Nhưng phải đến lúc tận mắt nhìn, tận tay sờ và ngồi trong những cục sắt đó đi lại tung tăng trên phố khắp mấy tỉnh ở đất nước này. Tôi mới thực cảm nhận được rằng, tại sao dân đi Miến về họ cứ phong cho miền đất này cái mỹ từ “thiên đường xe đồng nát”.

 

 

Nếu như các bạn biết rằng, đất nước này hơn nửa thế kỷ nay vẫn còn lọ mọ đi tít đàng sau thế giới, vì cái hoàn cảnh riêng biệt đặc thù bởi chính trị. Họ gần như bị tách rời với thế giới văn minh! Nhất là về khoản công nghệ. Thì có lẽ cũng không lấy làm sốc khi đặt chân đến đây. Quang cảnh ở Miến, không hẳn là như ở các vùng dân tộc thiểu số, dĩ nhiên vậy. Họ cũng có phố xá, nhà cửa, đường cao tốc xa lộ..vv. Chỉ có điều vì chính trị chính em mà hơn sáu chục năm qua, mấy cái thứ văn minh đó, dân Miến vẫn cứ phải xài, cố vá víu sửa chữa mà xài… ô tô cũng vậy!

 

 

Ngay từ giây phút đầu tiên đặt chân xuống sân bay Yangon, đón chúng tôi là một chiếc xe mà thú thực là nó đã khiến tôi không thốt được câu nào. Cái xe này chắc lúc nó được xuất xưởng, đến Ba tôi có khi cũng còn chưa biết bò! Một chiếc xe bus của Hino tròn ung ủng, rỉ sét xộc xệch, kính có như không, nhưng rất “dịu dàng” ít nhất là với mắt nhìn. Không hề Ki-nai-tíc, lỏng rắn loằng ngoằng như xe xịn bây giờ. Leo lên, ngồi ngang dọc tùy, gió thổi lồng lộng qua “kính” lẫn mùi côn cháy, mùi mồ hôi, mùi thơm của ẩm thực đường phố. Tất cả lẫn lộn thoải mái nói cười nghiêng ngả, thêm chú tài xế mặc váy longi  “bốc đồng” vì không khí “dân chủ” mấy hôm sát ngày bầu cử mang tính cải cách (1/4/2012) ở Miến đang lên cao ngút trời.

 

 

Cái xe “dở hơi” trông thế mà phóng ác ra trò, lách trái lách phải, vượt xe du lịch 4 chỗ cứ vèo vèo. Cũng lạ, cái xe như này mà chạy khiếp! vui nữa là dù bị vượt, nhưng các xe bên cạnh không lấy làm cáu, họ vẫn hò reo vẫy tay chào nhau rối rít. Một cảm giác đã đời không khác gì những cảnh rượt đuổi tốc độ như xi nê Mỹ. Nhưng không hề phản cảm và khó chịu, mãi sau tôi mới chợt nhận ra là họ không bấm còi vô tội vạ như ở ta, xứ sở có ngành ô tô “văn minh” hơn hẳn. Vượt bằng tay lái lụa, bằng nháy đèn, bằng tiếng nổ rầm rầm và bằng những tiếng hò reo ríu rít mà tôi nghe không hiểu nhưng thấy rất yên tâm.

 

Ai đó bảo xe bãi rác đồng nát chạy đầy đường ở Miến, đúng là không bịa. Đa phần số xe ô tô tôi nhìn thấy và đi đều hơn 40 năm tuổi, nhưng vẫn chạy. Đường phố lúc tan tầm thì khỏi nói, khói phun mù mịt.. nhưng có vẻ như chẳng ai quan tâm, hoặc cái ăn khiến họ phải nghĩ nhiều hơn là chuyện khói xe. Những lúc vẫy xe taxi hay đi nhờ cũng tranh thủ bắt chuyện về cái sự cũ kỹ này có làm họ thấy “phiền não”!? Đa phần câu trả lời đều là: “đúng rồi xe chúng tao cũ lắm, đời lâu lắm rồi, chả nhớ. Nhưng mày có biết rằng có được một chiếc xe đồng nát như này mà đi là nỗ lực kinh lắm. Cũ nhưng tốt và bền lắm, cái kiếm tiền hàng ngày của chúng tao đó.”

 

Tại Yangon, thành phố lớn nhất nước và cũng là nơi nhiều ô tô nhất, nhẩm đếm thấy rặt là xe Nhật cũ. Những chiếc xe cũ của Nhật Bản dường như là vua đường phố. Từ những chiếc xe hiệu Mazda kiểu pick-up mini cabin đơn nhỏ xíu mầu xanh mà họ gọi là BlueTaxi. Chạy nhan nhản khắp nơi, những chiếc xe Mazda từ thập niên 60 trước này nếu người Nhật nhìn thấy hẳn họ sẽ phải phát khóc. Vì nó là những chiếc xe ô tô đầu tiên trong lịch sử của hãng Mazda. Chính là kiểu xe Mazda B360/B600 - “Kei Car” máy V-Twin, dung tích 356 & 577cc, chỉ 20 và 35 ngựa. Những chiếc xe mà ở Nhật, chúng đang được đặt trong lồng kính, còn ở đây chúng vẫn đang phải quần quật kiếm sống cho chủ nhân. Vậy mà hỏi giá, nó vẫn được hét là khoảng 1,2 triệu Chạt (kyat) tức là khoảng 1.500 USD. Nhưng không phải là ai cũng muốn là sắm được nó. Vì những chiếc BlueTaxi này, lâu nay vẫn thuộc một tổ chức kiểu Hợp Tác Xã Taxi Miến Điện, do nhà nước quản lý cấp phép và ăn chia với tài xế. Thú thực khi trải nghiệm một chuyến đi chừng 30km với nó, ngồi thùng sau, xóc lộn ruột, xe chạy sặc mùi dầu hỏa? Quả rằng đi xe của nhà nước thật là rất thú.

 

 

Lớn hơn là những chiếc xe bus tuyến ngắn nội đô hay liên huyện. Gọi là Bus chứ thực ra nó vẫn là xe pick-up hoặc xe tải nhỏ được chế cái thùng sau có ghế, có mui sắt rất cứng, để hành khách có thể ngồi được trên hàng.. hàng đặt trên nóc. Trong phố thì dân Miến dùng kiểu pick-up từ hồi nảo nào của Nissan. Kiểu xe mà tôi đã từng ngắm nghía rất lâu tại viện Bảo tàng của Nissan ở Nhật Bản. Đó là chiếc Nissan Sunny Truck, dòng xe rất rất nổi tiếng, dựa trên gầm bệ của hãng xe Datsun – hãng xe nhỏ danh tiếng một thời của Nhật, Chiếc Sunny Truck đời 1970 máy 1.4L này nhìn tưởng ọp ẹp vì nó lai nửa xe du lịch, nửa xe wagon nửa xe tải nhỏ. Nhưng tỉ lệ thiết kế phân chia thùng với cabin với tôi lại là đẹp nhất. Gầm thấp, đầu ngắn, thùng dài nhìn nó chẳng khác gì những chiếc xe mà người Mỹ hiện đang “độ” trong trào lưu xe tải Retro hay dòng xe chuyên dùng để đua kiểu Drag.!

 

 

Giá 1 chiếc xe thuộc hàng “di sản” của Nhật này ở Miến chỉ là 2000 đô một chiếc, mà không làm sao “tha” được về nhà, thú thực tôi cứ “vò đầu bứt tai” mỗi khi gặp một chiếc như thế trên phố. Còn loại xe tải 1.2T chở khách mà người “đậu” kín mít xe thì không hiếm, giá mỗi lượt đi là 500 Chạt (12.500 VND). Xe Bus lớn chạy liên tỉnh thì cũng đủ loại. Ly kỳ nhất là những chiếc Renault mà thú thực ai nhìn thấy chắc cũng phải giật mình. Bởi nó đã xuất hiện từ những năm 1940 trở về trước. Những chiếc xe mà thời trước Cách mạng T8 chúng chạy ngang dọc khắp Bắc Trung và Nam Kỳ ở xứ An Nam ta. Những chiếc xe đã gắn liền với hãng xe đò một thời của ông bà cụ kỵ tôi thủa nào.

 

 

Hiện đại hơn thì có những chiếc Bus máy lạnh, gắn video mở nhạc inh tai của Hyundai và Trung Quốc… chuyên chạy đường dài xuyên đêm đi lại như mắc cửi. Còn xe du lịch kiểu 5 chỗ thì ôi thôi đủ loại, cũng của Nhật mà chủ yếu là Toyota, Nissan đời 80-90. Tay lái thuận nghịch, méo mó hàn vá chỗ rỉ nhiều hơn chỗ sơn… chạy tứ tung, làm taxi và hầu hết đều được thay giảm xóc sau bằng nhíp!? Giá cả thì đa phần cứ theo đường dài ngắn mà trả từ 1500 – 6000 Chạt một chuyến. Rất tiện lợi và… mát vì làm gì có cửa!

 

 

Còn với dân nhà giầu thì sao? Trong chế độ cấm đoán đặc biệt kiểu Miến liệu có “cửa” nào cho xe hơi xịn? Dĩ nhiên tôi muốn nói tới cơ hội cho đám nhà giầu làm ăn, chứ không có ý nói các cô cậu con quan. Vì cả nước này với quyển luật ở trong túi họ rồi, xá gì cái xe hơi! Sau vài ngày lọ mọ đi hỏi han thì hóa ra, dân đen nếu có tiền cũng có cơ hội sắm xe xịn hơn. Cách nhập cũng dễ, lắt léo kiểu công chức hành chính một chút, toàn xe nhập “lậu” sau đó đóng cho nhà nước một khoản tạm gọi là “vé phạt” bằng 85% giá trị xe. Chúng đến từ cảng Yokohama, vào cảng Laem Chabang ở miền đông Thái Lan trước khi được nhập lậu qua biên giới vào Myanmar bằng xe tải. Hoặc độc đáo hơn chúng thuộc lô xe mà vào tháng tháng 9 năm 2010, khi chính quyền của ông Thủ tướng cấp tiến Thein Sein “phá lệ” cho phép Đảng cầm quyền nhập một lô khoảng 30.000 xe vào Miến. Để bán lấy tiền trả lương cho giới công chức! Đến cuối năm ngoái 2011, chính quyền lại nới lỏng chút nữa khi cho phép nhập thêm xe cũ đời từ 2002 vào Miến. Nhưng thuế đánh khủng khiếp, khoảng hơn 400% giá xe, vì vậy mà khi hỏi giá một chiếc Toyota Vios, bác taxi đã hét 45.000 đô mà là xe cũ. Thì thú thực chúng tôi tịt hẳn thắc mắc về nguồn cơn của cái “thiên đường đồng nát” này.

 

 

Dưng mà nghĩ lại thì cũng thấy chẳng có gì đáng lo, vì nếu bạn biết rằng vàng ở xứ Miến, mỗi ngôi chùa được dát vài chục tấn là chuyện thường ngày ở huyện. Và đất nước này sau ngày bầu cử, họ đang thay đổi theo từng ngày. Cộng với tính cách cởi mở, thẳng thắn yêu ghét rõ ràng của dân Miến, với những đề nghị rót tiền của tư bản Tây, những dự án kinh doanh đầu tư đã được chính phủ tháo tung… chả mấy chốc dân Miến lại chả sang ta mà thốt lên “ôi cái xứ xe đồng nát”.

 

Nhưng ít nhất hiện tại cũng thấy an ủi các bạn Việt Nam ở nhà chỉ phải mua Vios “bèo” với giá chỉ 30.000 đô, thì hãy nghĩ rằng chúng ta vẫn còn đang hạnh phúc. Chả có gì phải kêu!